آشنایی با واژه های حوزه نور و روشنایی
دمای رنگ (CCT)
عددی است که برحسب کلوین K بیان می شود و نشان دهنده رنگ نوری است که یک منبع نوری تولید می کند. هرچه این عدد بزرگتر باشد نور سردتر و سفیدتر و هر چه این عدد کوچکتر باشد، نور گرمتر و زردتر خواهد بود. نورهای گرم (دمای رنگ پایین) برای مکان های عمومی و محل استراحت و نورهای سرد (دمای رنگ بالا) برای فضاهایی که افراد در آن فضا نیاز به تمرکز بالایی دارند نظیر کلاس درس، محل کار و ... مناسب می باشد. بر طبق استاندارد ANSI C78.377 توصیه شده است که دمای رنگ اسمی منابع نوری یکی از مقادیر K2700 ، K3000 ، K3500 ، K4000 ، K4500 ، K5000 ، K5700 و یا K6500 باشد.
شاخص نمود رنگ (CRI)
این شاخص برای جسمی که زیر نور خورشید دیده شود عدد 100 تعریف می شود. هرچه این شاخص برای یک لامپ به 100 نزدیکتر باشد، بیانگر این نکته است که یک جسم با تابش نور لامپ تا چه اندازه به رنگ واقعی خود ( رنگی که به ازای تابش نور خورشید دارد ) دیده می شود. به عبارت دیگر، لامپی که نور تابش شده از آن دارای شاخص نمود رنگ 80 است از لامپی که نور تابش شده از آن شاخص نمود رنگ 70 دارد، رنگ اجسام را با وفاداری بالاتری نشان می دهد.
شار نوری (Luminous Flux)
کل نور تابش شده از یک منبع نوری در واحد زمان در تمامی جهت ها در فضا را شار نوری می نامند. لومن واحد شار نوری است که با (Lm) نشان داده می شود. هر چه شار نوری لامپ بیشتر باشد، لامپ پر نورتر به نظر میرسد. در لامپ های LED با توان برابر، لامپ های دارای نور با دمای رنگ کمتر (نور گرم تر) دارای شار نوری کمتری نسبت به لامپ های دارای نور با دمای رنگ بیشتر (نور سردتر) هستند.
شدت نور (Luminous Intensity)
درصورتی که نور تولید شده از منبع نور توسط رفلکتور یا لنز به صورت جهتدار تابش گردد، کمیتی به نام شدت نور تعریف می گردد که واحد آن کندل (cd) می باشد. اگر دو لامپ با شار نوری یکسان در دو چراغ با دو رفلکتور متفاوت نصب گردند. نور تابیده شده از لامپ در چراغ رفلکتور دار با زاویه تابش کمتر، درخشانتر (با شدت نور بیشتر) از نور تابیده شده از لامپ در چراغ رفلکتوردار با زاویه تابش بیشتر، دیده می شود.
شدت روشنایی (Illuminance)
مقدار شارنوری که به یک سطح تابیده می شود را شدت روشنایی می نامند. واحد شدت روشنایی لوکس (Lux) است. یک لوکس برابر با شار نوری 1 لومن می باشد که روی سطحی با مساحت 2m 1 تابیده شده است. میزان شدت روشنایی با فاصله منبع نور از سطح متناسب است در حالی که شارنوری یک منبع نور مستقل از فاصله است. برای اندازه گیری شدت روشنایی از وسیله ای بنام لوکس متر استفاده می گردد.
بهره نوری (Luminous Efficacy)
حاصل تقسیم شار نوری یک منبع نوری به توان الکتریکی مصرفی آن منبع را بهره نوری می نامند. هرچه بهره نوری یک منبع نوری بیشتر باشد بیانگر این است که این منبع به ازای شار نوری تولیدی یکسان، توان کمتری مصرف می کند. به عبارت دیگر دو لامپی که دارای شارنوری یکسانی هستند، استفاده از لامپی صرفه جویی بیشتری در انرژی مصرفی خواهد داشت که بهره نوری بالاتری داشته باشد. واحد بهره نوری لومن بر وات (Lm/W) است.
زاویه تابش (Beam Angle)
زاویه بین دو خط فرضی در صفحه عبوری از محور پرتو نور که این خطوط از مرکز سطح جلویی لامپ و نقاطی که شدت نور آن ها 50 % شدت مرکز نور است، میگذرند.
زاویه دید (View Angle)
زاویه بین دو خط فرضی در صفحه عبوری از محور پرتو نور که این خطوط از مرکز سطح جلویی لامپ و نقاطی که شدت نور آن ها 10 % شدت مرکز نور است، میگذرند.
حفظ شارنوری (Lumen Maintenance)
نسبت شار نوری در زمان مشخصی از طول عمر لامپ به مقدار اولیه شارنوری همان لامپ که به صورت درصدی از شارنوری اولیه نشان داده می شود را حفظ شارنوری می نامند. به عنوان مثال فرض کنید که مقدار اولیه شار نوری لامپی 400 لومن باشد، در صورتی که شارنوری آن پس از 1000 ساعت کارکرد به 392 لومن رسیده باشد، حفظ شارنوری آن در 1000 ساعت کارکرد، برابر با 98 % است.
آزمون کلید زنی برای لامپ های کم مصرف (CFL)
یکی از عواملی که باعث کاهش طول عمر واقعی لامپ کم مصرف می شود، روشن و خاموش کردن متناوب این لامپ است. علت این مطلب آن است که با هر دفعه روشن کردن لامپ، ولتاژ بالای راه اندازی باعث می شود تا یون های داخل تیوب لامپ به سرعت شتاب گرفته و به فیلامان های راه انداز لامپ برخورد کنند، نتیجه ی این برخوردها از بین رفتن تدریجی پوشش روی فیلامان ها بوده که در نتیجه باعث سوختن لامپ می شود. استفاده از نوعی مقاومت به نام (PTC) در طراحی بالاست لامپ و استفاده از تیوب های با کیفیت و نیز تطبیق مناسب بین مشخصات تیوب و بالاست سبب می شود که روشن و خاموش شدن متناوب لامپ تاثیر مخرب کمتری بر طول عمر لامپ داشته باشد. برای اطمینان از کیفیت لامپ کم مصرف، شرکت صنایع الکترونیک افراتاب آزمون کلیدزنی را برای محصولات خود اجرا می کند. بر طبق این آزمون، لامپ های تحت آزمون به طور متناوب برای مدت نود ثانیه روشن و 30 ثانیه خاموش می شوند. برحسب توان لامپ، تعداد دفعاتی که این سیکل باید برای درصد خاصی از لامپ ها با موفقیت سپری گردد، تعیین گردیده است و کیفیت لامپ کممصرف تولیدی همواره بر اساس این آزمون مورد بررسی قرار می گیرد.
